1- موقعیت جغرافیایی روستا:

روستای سربندان جزء استان تهران، از توابع شهرستان دماوند، بخش مرکزی و دهستان ابرشیوه می باشد. این روستا از شمال به رشته کوه های البرز، از غرب به روستای جابان و از شرق و جنوب به  اراضی باغی محدود می شود. روستای سربندان از لحاظ موقعیت جغرافیایی در 52 درجه و 18 دقیقه طول جغرافیایی و35 درجه و 38 دقیقه عرض جغرافیایی،با ارتفاع 2240  متراز سطح دریا واقع شده است.

فاصله روستای سربندان تا شهر دماوند حدودَ 25 کیلومتر و تا شهر تهران 70 کیلومتر می باشد. این سکونتگاه در یک پهنه جغرافیایی کوهستانی و کوه پایه ای استقرار یافته است.

2- آب و هوا و اقلیم روستا:

با توجه به اینکه روستای سربندان در شرق شهرستان دماوند واقع شده است، وضعیت اقلیمی آن با وضعیت اقلیمی شهر دماوند و روستاهای همجوار مشابه است.در نتیجه با در نظر گرفتن اطلاعات موجود به بررسی ویژگیهای اقلیمی این روستا می پردازیم.

روستای سربندان یک منطقه کوهستانی و در دامنه های جنوبی کوه های البرز قرار دارد دارای آب و هوایی از نوع سرد و خشک کوهستانی با تابستانهای معتدل و ملایم و زمستانهای بسیار سرد می باشد. میزان بارش در این روستا بعلت کوهستانی بودن و قرار گرفتن در دامنه جنوبی البرز نسبتاَ بالاست. چگونگی وزش باد با موقعیت جغرافیایی و چهره کلی عوارض و پستی و بلندیها در ارتباط تنگاتنگ می باشد. جریان هوای شمال و شمال غربی که از مهر ماه شروع و تا اواسط بهار ادامه دارد موجب ریزش باران و حاکمیت هوای سرد در منطقه می گردد و جریان هوای گرم و خشک که از اواسط بهار شروع تا اواخر تابستان ادامه پیدا می کند از ناحیه کویری ایران به منطقه جریان دارد البته وجود کوه های گنبدی شکل و باغهای بزرگ و سر سبز تا حدودی از گرمای آن می کاهد ولی باز هم تأثیر می گذارد. وجود دره های بزرگ و کوچک، رودهای دائمی در روزها و شبها جریان نسیم کوه به دره، دره به کوه به خوبی حس می گردد. جریان عمومی باد موجود در منطقه بادهای غربی می باشد. 3 عامل مهم ارتفاعات، دشت کویر و بادهای باران آور غربی نقش عمده ای در تعیین آب و هوای روستای سربندان دارند . این روستا در فصول سرد متأثر از سیستمهای شمالی، شمال غربی و جنوب می باشد این امر سبب شده که آب و هوای آن در زمستان سرد و خشک و در تابستان نیز بعلت پیشروی آب و هوای گرم و خشک همراه با غبار در هوا می باشد البته وجود این 2 جریان آب و هوا موجب تعدیل هوا در کلیه فصول سال نیز شده است.

دما:

در محدوده مورد مطالعه میانگین حد اقل دما در سال 2/4 درجه سانتیگراد و میانگین حد اکثر دما در سال 3/24 درجه سانتیگراد و اختلاف میانگین حد اقل و حد اکثر دما در سال 1/20 درجه سانتیگراد می باشد. حداقل مطلق دما در 5/26- درجه سانتیگراد و حد اکثر مطلق در تیر ماه 5/48 درجه سانتیگراد و اختلاف حد اکثر و حد اقل مطلق در ماه 75 درجه سانتیگراد می باشد.

رطوبت نسبی:

ترکیب عوامل اقلیمی مانند درجه حرارت، رطوبت نسبی و جریان هوا بر انسان تأثیر می گذاشته و با آسایش فیزیکی او در ارتباط است. با توجه به آزمایشهای محققین طی سالیان متمادی و بررسی مقدماتی که از ساکنین مناطق مختلف در طول سال انجام شده، محقق است که دمای 24 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی در حدود 50 درصد در فصل تابستان برای 98 درصد افراد مطلوب است، در حالتی که در زمستان برای 97 درصد درجه حرارت 21 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی 50 درصد مطلوب می باشد، در محدوده مورد مطالعه بالاترین میزان رطوبت هوا در آذر ماه و پایین ترین میزان آن در تیر ماه می باشد.

توده های هوایی و باد غالب:

تو ده های هوایی در زمستانها، مدیترانه ای از غرب، قطبی بری و قطبی شمالی از سمت شمال غربی و قطبی بحری از شمال غرب و در تابستانها بری تر و پیکان نشأت گرفته از کویر ایران و یا صحرای عربستان می باشد. همچنین جریان توده های هوای بحری تر و پیکان گرم و مرطوب در تابستانها از سمت شمال غرب و یا جنوب شرق به صورت اتفاقی گزارش شده است. جهت باد غالب سالانه(گلباد) غربی و جنوب شرقی است.

3- عوارض طبیعی و ژئومورفولوژیکی اطراف روستا:

این روستا از لحاظ نا همواری به گونه ای است که قسمت شمال  آن را کوه های کم ارتفاع  احاطه کرده و خود روستا واقع در دشت وسیع با شیب ملایم است که دارای چشمه هایی در قسمتهای بالایی روستا و همچنین از وجود یک عارضه ویژه دریاچه با آب شیرین موسوم به دریاچه تار بهره مند می باشد(طرودی،ناصر،آثار تاریخی دماوند،ص180) که مناطق پایین را توسط آنها آبیاری می کنند و آب کشاورزی روستا البته روستاهایی که بیشتر در آن محدوده هستند را تا حدودی تأمین می کند. بخش داخلی روستا درختهای زیادی به صورت پراکنده به چشم می خورد که باعث طراوت محیط روستا می شود ودر بخشهای جنوبی روستا بخش باغبانی و زراعت روستا واقع شده است.پدیده ی غالب در محیط وجود کوه های کم ارتفاع فراوان است به طوری که بعضی از روستا ها کاملاَ واقع در وسط کوه یا در بالای کوه می باشند که از تعداد جمعیت کمی برخوردار است .روستای سربندان از لحاظ ژئومورفولوژیکی در منطقه کوهستانی و در یک محدوده دارای شیب استقرار یافته است. به لحاظ طبیعی عوارضی همچون رودخانه و اراضی جنگلی در محدوده روستا مشاهده می شود. از نظر وضع طبیعی آبادی جزو مناطق کوهستانی می باشد.

4- منابع تأمین آب آشامیدنی و آب کشاورزی روستا:

آب آشامیدنی روستای سربندان توسط چشمه(بیشتر در بخش شمالی روستا) و چاه(بیشتر در بخش جنوبی روستا) تأمین می شود. آب چشمه بوسیله لوله کشی به منبع آب  روستا منتقل می شود و پس از ذخیره  در منبعی با ظرفیت 100000 متر مکعب، از طریق شبکه های لوله کشی به واحدهای مسکونی منتقل می شود.تأسیسات مربوط به آب شرب روستا تحت پوشش سازمان آب و فاضلاب روستایی می باشد. این روستا با تنگنای آب شرب بویژه در فصل تابستان روبرو می باشد از طرف دیگر تأسیسات و لوله های توزیع کننده آب دچار فرسودگی شده و ترمیم آنها لازم بنظر می رسد. آب اراضی کشاورزی روستا از طریق آب رودخانه ها تأمین می شود.

5- محدوده اراضی کشاورزی و منابع طبیعی:

بر اساس اطلاعات اخذ شده از مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان دماوند، 1400 هکتار اراضی زراعی و باغی در سطح روستای سربندان وجود دارد. این اراضی بطور پراکنده در اطراف روستا وجود دارد و بیشترین سطح اراضی کشاورزی در شمال غربی روستا واقع شده است.

نویسنده: مهناز اکبری،دانشجوی جغرافیای شهری – انسانی، پژوهشگر جفرافیا